دریاچه ارومیه در بدترین وضعیت نیم قرن اخیر
سلامت نیوز:کاهش ۹۵درصدی حجم آب ورودی به دریاچه ارومیه از سال1380تاکنون و نرسیدن حقابه آن طی سال های آبی این دوره، نگرانی های جدی در مسیر احیای این دریاچه پدید آورده است و کارشناسان معتقدند دریاچه ارومیه با بدترین حالت آبی در 50سال اخیر مواجه شده است. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،در حال حاضر تراز آب دریاچه ارومیه ۱۲۷۱.۴۲ سانتی متر است که نسبت به مدت مشابه در سال قبل ۳۸سانتی متر کمتر شده است. درعین حال نسبت به 20سال پیش، این تراز، 5سانتی متر پایین تر آمده است. در سال 80، تراز دریاچه ارومیه 1276سانتی متر بود و حالا با کاهش چشمگیر حجم آب ورودی و تراز دریاچه ارومیه، متخصصان آب در ایران و آمریکا بر سر احیای دریاچه ارومیه به توافق رسیده اند. این دومین همکاری بین المللی برای نجات دریاچه ارومیه و احیای این دریاچه در ایران است که پس از برنامه سال های اخیر ایران و ژاپن در قالب کمک های جایکا برای نجات دریاچه ارومیه اما این بار با همکاری ایران و آمریکا اجرایی می شود. جزئیات همکاری ایران و آمریکا برای نجات دریاچه ارومیه پژوهشگران ایرانی و آمریکایی برای احیای دریاچه ارومیه همکاری می کنند. این خبری بود که ابتدای هفته جاری منتشر شد و حالا سمیه سیما، استاد دانشگاه تربیت مدرس و سرپرست گروه ایرانی در پروژه همکاری با دانشگاه یوتا آمریکا جزئیات این همکاری را به همشهری اعلام کرده است. به گفته سمیه سیما، علت اینکه پژوهشگران ایرانی و آمریکایی درخصوص این دریاچه همکاری می کنند آن است که دریاچه ارومیه خواهرخوانده دریاچه نمکی یوتا در آمریکاست. او افزود: در 20سال اخیر حجم آب ورودی به دریاچه ارومیه حدود 95درصد کاهش یافته و نگرانی دلسوزان محیط زیست را به اوج رسانده است. سمیه سیما اعلام کرد: پژوهشگران ایران و آمریکا در همکاری مشترک شان نتیجه پژوهش علمی خود را برای اجرای طرح یک میلیارددلاری دولت ایران در احیای دریاچه ارومیه ارائه می کنند.این استاد دانشگاه تربیت مدرس می گوید: با همکاری گروهی از محققان دانشگاه ایالتی یوتا به سرپرستی پروفسور دیوید روزنبرگ ، وضعیت دریاچه ارومیه را زیرنظر گرفتیم و متوجه شدیم که برای احیای دریاچه در موقعیت خاصی قرار داریم و باید اکنون برای نجات اقدام کنیم.به گفته وی، تاکنون گروه مشترک تحقیقاتی ایران و آمریکا، اطلاعات 40سال اخیر را برای شناسایی ۸شاخص برای سلامت دریاچه ارومیه و بسیاری دیگر از اکوسیستم ها که در معرض تهدید قرار دارند، مورد بررسی قرار داده اند. ازجمله مشکلات این دریاچه، افزایش چشمگیر پدیده گردوغبار است که زندگی ۵میلیون ساکن این منطقه را تهدید می کند. پیش از این نیز نتایج بررسی همکاری مشترک ایران و آمریکا، در آخرین نشریه بین المللی هیدرولوژی: مطالعات منطقه ای به چاپ رسیده است. سمیه سیما می گوید: اگرچه درخصوص بهبود وضعیت کلی دریاچه ارومیه و احیای دریاچه تا یک سطح بالاتر از تراز فعلی، تردید جدی وجود دارد اما در پایان این پروژه می توان نسبت به شرایط موجود پیشرفت کلی را احساس کرد. عملیات احیای دریاچه در شرایط موجود دشوار است که باید با توجه به تنوع سطح دریاچه صورت بگیرد.به گفته این استاد دانشگاه، با کاهش سطح آب دریاچه ارومیه، میزان شوری آب دریاچه افزایش می یابد که همین امر موجب بروز مشکلاتی برای جمعیت جانوری این دریاچه می شود.آنگونه که سرپرست گروه ایرانی احیای دریاچه ارومیه به همشهری گفته است، مشکلات دریاچه ارومیه طی سال های اخیر پس از اتخاذ شیوه نامناسب کشاورزی و برنامه های سدسازی در شرایطی رخ داده که تغییرات ناشی از گرمایش زمین نیز مزید بر علت شده و کاهش تراز آبی ارومیه را تشدید کرده است. حقابه ای در کار نیست درحالی که تراز آب دریاچه ارومیه نسبت به مدت مشابه در سال قبل ۳۸ سانتی متر کمتر شده است، ایسنا به نقل از رئیس استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه اعلام کرد که با وجود پیگیری های انجام شده، وزارت نیرو هنوز حقابه زیست محیطی دریاچه ارومیه را پرداخت نکرده است. وزارت نیرو حقابه دریاچه ارومیه طی سال آبی 1400-1399 را ۶۴۰ میلیون مترمکعب اعلام کرد و مقرر شد که این حقابه از ابتدای آذر ماه سال گذشته تا آخر اردیبهشت امسال به سمت ارومیه رها سازی شود. اما حالا مسئول استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه اعلام کرده که متأسفانه تاکنون تنها بخش کمی از این حقابه یعنی۱۶۰میلیون مترمکعب به دریاچه ارومیه رسیده و این یعنی دریچه سدها را به روی ارومیه بسته اند.فرهاد سرخوش، در این باره می گوید: با وجود اینکه نامه نگاری های زیادی با وزارت نیرو و دستگاه های ذیربط در استان شد، اما حقابه دریاچه ارومیه هنوز پرداخت نشده است که این شرایط با درنظر گرفتن کم بارشی های امسال در کشور نگران کننده است. به گفته سرخوش، نظر وزارت نیرو این است که سال آبی جاری سال خشک و کم بارشی بوده است علاوه بر آن برف زیادی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نبارید که طی فروردین و اردیبهشت به سمت سدها حرکت کنند. این در حالی است که براساس توافق های انجام شده قرار بود در سال های کم بارشی مثل امسال مصرف آب در تمامی حوزه ها ازجمله کشاورزی کاهش پیدا کند تا محیط زیست بتواند حق خود را برداشت کند اما متأسفانه در شرایط کنونی فقط حقابه دریاچه ارومیه از بین رفته است. بررسی تغییرات حوضه آبریز دریاچه ارومیه تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه، در بدترین حالت خود طی 50سال اخیر است. تراز این دریاچه سال 1965میلادی 1273.8سانتی متر بوده که نسبت به دوره نیم قرن اخیر عدد کمی محسوب می شود. در عین حال این عدد هم اکنون ۱۲۷۱.۴۲ سانتی متر است. از طرفی مقایسه بارش ها نیز گواهی بر شرایط بغرنج این دریاچه است. مثلا در سال آبی 1397-1396 میزان بارش ها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از سال آبی جاری کمتر بود اما طی این سال حدود ۴۶۱ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه رهاسازی شد. این مسئله نشان می دهد که حتی در سال های خشک نیز می توان حق محیط زیست از آب را پرداخت کرد. از سویی دیگر وضعیت سدها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه چندان وخیم نیست. درحال حاضر حجم آب سدها در استان آذربایجان غربی ۹۶۰میلیون مترمکعب است که نسبت به سال قبل تنها حدود ۱۰درصد کمتر شده است. دیگر میزان بارش ها در این حوضه آبریز نسبت به سال قبل حدود ۲۰درصد کاهش یافته اما هیچ کدام از این موارد نمی تواند دلیلی بر عدم پرداخت حقابه دریاچه ارومیه شود. هم اکنون این نگرانی وجود دارد که درصورت عدم پرداخت حقابه و با شروع گرما و تبخیر آب، تراز و حجم آب دریاچه ارومیه بازهم کاهش پیدا کند.