پاک کردن صورت شهر از اعتیاد با درمان اجباری!
سلامت نیوز:درمان اعتیاد هیچ وقت کار ساده ای نبوده است؛ چراکه همیشه رضایت و تمایل فرد مبتلا به اعتیاد برای درمان از اهمیت برخوردار بوده و تجربه هم نشان داده است روش های ترک اعتیادی که سعی دارند بدون مولفه رضایتمندی اقدام به ترک مصرف مواد مخدر توسط فرد معتاد کنند با شکست روبه رو شده اند. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همدلی ،مواجهه با این مسئله وقتی سخت تر می شود که این قبیل از افراد دارای اعتیاد به دلیل اصراری که برای مصرف دارند، خیلی مواقع یا از طرف خانواده های شان ترک می شوند یا خودشان تصمیم به ترک محل زندگی می گیرند و به کوچه و خیابان ها پناهنده می شوند. شاید مصداق عینی آن همین محله شوش و مولوی باشد که در خیابان های اطراف این پاتوق های افراد دارای اعتیاد پهن شده است. خیلی مواقع به این قبیل از افراد مبتلا به اعتیاد متجاهر گفته می شود، یعنی کسی که آشکارا و بدون پرده اقدام به انجام کاری می کند و در این مورد خاص یعنی کسی که آشکارا و در انظار عموم مواد مخدر مصرف می کند.حالا رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ گفته که 20هزار نفر معتاد متجاهر در سطح شهر تهران وجود دارد که ۱۴هزار نفر جمع آوری و در مراکز بازپروری هستند و همچنان ۶هزار معتاد متجاهر رها شده اند. سرهنگ عبدالوهاب حسنوند در گفت وگو با ایلنا یادآور شده از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون قریب به ۲هزار معتاد متجاهر در سطح شهر تهران را ساماندهی کرده ایم و به مراکز بازپروری و درمان تحویل داده ایم. و قطعاً هدف از تحویل این افراد به مراکز بازپروری ترک دادن آن ها از مصرف مواد مخدر است. مراکزی که این اصطلاحاً معتادان متجاهر به آن جا سپرده می شوند به مراکز ماده 16 معروف هستند. ماده 16 یکی از مواد قانون مبارزه با مواد مخدر است که در بخشی از آن قید شده: معتادان به مواد مخدر و روان گردان متجاهر به اعتیاد، با دستور مقام قضایی برای مدت یک تا سه ماه در مراکز دولتی و مجاز درمان و کاهش آسیب نگهداری می شوند. تمدید مهلت برای یک دوره سه ماهه دیگر با درخواست مراکز مذکور بلامانع است.با گزارش مراکز مذکور و بنابر نظر مقام قضایی، چنانچه معتاد آماده تداوم درمان طبق ماده(۱۵) این قانون باشد، تداوم درمان وفق ماده مزبور بلامانع می باشد. توجه این که ماده 15 این قانون برای معتادانی است که به شکل خودخواسته و با رضایت به مراکز ترک اعتیاد مراجعه می کنند و ماده16 برای افراد دارای اعتیادی است که قصد ترک کردن ندارند و البته به واسطه طرد شدن اقدام به مصرف آشکارای مخدر می کنند این افراد معمولاً در برنامه هایی که از طریق بازوی اجرایی مبارزه با مواد مخدر یعنی پلیس انجام می شود، طی مراحلی در کوچه و خیابان بازداشت می شوند و به مراکز مرتبط با ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر سپرده می شوند تا اقدامات لازم برای ترک دادن آن ها انجام شود. به عبارتی معتاد متجاهر به آن دسته از مصرف کنندگان مواد مخدری گفته می شود که با وجود بستر مناسب برای درمان و وجود همه امکانات حاضر نشود برای ترک اقدام کند و در چنین شرایطی ناگزیر باید او را به مراکز درمان اجباری ارجاع داد. از این روی، تمام مشکلات درباره ترک مصرف مواد مخدر این قبیل از افراد به همین عدم تمایل آن ها برای ترک کردن برمی گردد. مسئله ای که سبب شده بسیاری از کارشناسان در حوزه کاهش آسیب بیان کنند عملاً مراکز ماده16 به اهدافی که دارد نمی رسد و معتادان بعد از خروج از این مراکز مجدد به مصرف ادامه می دهند. درهمین باره حبیب بهرامی، مدیرعامل موسسه کاهش آسیب سیمای سبز رهایی به خبرنگار اجتماعی روزنامه همدلی می گوید: دوستان ما در نیروی انتظامی خیلی زحمت می کشند، در واقع آن ها دارند کاری که مبتنی بر تصمیمات حکومتی است انجام می دهند. ماده 16 هم مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام و ستاد مبارزه با مواد مخدر مجری این طرح است. در واقع پلیس درکنار دادسرا، شورای هماهنگی مواد مخدر، بهزیستی و برخی مراکز غیر دولتی بازوی اجرایی این طرح است، اما ما همچنان به عملکرد این طرح انتقاد داریم. بهرامی ادامه می دهد: این طرح از نظر ما یک برنامه کارشناسانه نیست، آن چه بیش از همه در این طرح به چشم می خورد یک نوع نگاه سیاسی برای راضی کردن عموم جامعه از طریق پاک کردن صورت مسئله است. در واقع اینجا صورت مسئله دارد پاک می شود برای این که نشان بدهیم در مسیر مبارزه با مواد مخدر کاری درحال انجام شدن است، منتهی این طرح خروجی خوبی ندارد. این فعال اجتماعی در حوزه اعتیاد بیان می کند: درخصوص درمان اجباری افرادِ دارای اعتیاد به عنوان یک مدل درمانی حرف و حدیث زیاد است و انتقادات بی شماری وجود دارد، چراکه اصولاً این روش یک مدل نگهداری است و درمانی در آن اتفاق نمی افتد. در واقع فقط قطع مصرف مواد مخدر است، حالا اگر همین قطع مصرف به شکلی بود که این افراد تحت درمان نگه دارنده قرار می گرفتند باز هم جای امیدواری وجود داشت که پس از خروج از مراکز ماده 16 به مراکز با درمان های نگهدارنده با داروهای آگونیست وصل می شدند، البته در این طرح پیش بینی شده بعد از خروج می توانند به مراکز ماده 16 وصل شوند اما از آن جایی که این روش درمان اختیاری نبوده معمولاً افراد به این مراکز مراجعه نمی کنند. بهرامی تصریح می کند: برای افراد دارای اعتیاد بعد از خروج از مراکز ماده 16 هیچ برنامه ای وجود ندارد، این ها راهی جز این که دوباره مواد مصرف کنند ندارند، چراکه از ابتدا هم تمایلی به قطع مصرف نداشتند، همچنین درمانی برای این افراد وجود نداشته بلکه فقط از آن ها نگهداری کرده اند و همان طورکه گفتم برنامه برای بعد از خروج از مراکز برای شان درنظر گرفته نشده است. بنابراین، این طرح محکوم به شکست است، چراکه از ابتدا معیوب بود، عیب اولیه هم این است که فردی را دارند برای درمان می برند که خودش تمایلی برای درمان ندارد، چنین فردی وقتی وارد مراکز ماده 16 شود منتظر است آن مدت زمانی که باید اقامت داشته باشد تمام شود تا این که با خروج دوباره مصرف خودش را شروع کند. وی یادآور می شود: البته این طرح هم به نوبه خود تا حدی منجر به کاهش آسیب های اجتماعی به شکل مقطعی می شود. مثلاً تا وقتی که افراد در آن مراکز هستند فروش مواد مخدر کمتر می شود، مصرف نکردن مواد سبب ترمیم بدنش می شود، اما منجر به درمان نمی شود. برای همین از نظر ما این هزینه کردن یک نوع هزینه اشتباه است و چنانچه با نگاه کارشناسانه یک نوع برنامه درمانی مشخص و برنامه های پس از خروج درنظر گرفته شود آن موقع هست که می توانیم درصد بالایی از آن ها را درمان کنیم. این کارشناس در حوزه کاهش آسیب های اجتماعی درباره روش های موثر جایگزین بیان می کند: اگر به سمت برنامه های کاهش آسیب حرکت کنیم نتیجه مطلوب تری به دست می آید. برنامه های کاهش آسیب به فرد بیمار کمک می کند که در حین مصرف مواد مخدر کمترین آسیب را به خودش و خانواده اش برساند، این که بتواند به وضعیت بهداشتی خودش بیشتر توجه کند. اگر برنامه های کاهش آسیب افزایش پیدا کند نیاز به این که ما این افراد دارای اعتیاد را از داخل خیابان ها جمع کنیم کمتر احساس می شود، چراکه وضعیت آشفته آن ها در کوچه و خیابان سبب شده که ما برای جمع آوری آن ها احساس نیاز کنیم. اما وقتی وضعیت شان از آشفتگی خارج شود احساس نیاز حاکمیت برای جمع آوری آن ها کمتر شده ضمن این که هزینه کمتری هم دربر دارد. بهرامی معتقد است: یک بخش از برنامه های کاهش آسیب می تواند توزیع مدیریت شده مواد مخدر باشد. توزیع مواد مخدر می تواند منجر به این شود که خیلی از آسیب های اجتماعی مرتبط با اعتیاد کم شود، چراکه بسیاری از آسیب ها ارتباط مستقیم با اعتیاد دارند. همچنین توسط برنامه های کاهش آسیب افراد دارای اعتیاد که تمایل به درمان دارند به مراکز ارجاع داده می شوند و این سبب شده که آن افراد در مسیر درمان ماندگاری داشته باشند.