وب 3، بلاک چین و ارز دیجیتال چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

در دنیای امروز درک فناوری‌های جدید و نوظهور کمی دشوار است؛ برای مثال بسیاری از افراد ممکن است درباره‌ی تفاوت‌های میان وب 3، بلاک چین و ارزهای دیجیتال و مفهوم هرکدام ایده‌ای نداشته باشند. هر سه‌‌ی این فناوری‌ها مفاهیمی نوظهور و در هم پیچیده هستند که علی‌رغم برخی شباهت‌ها با هم تفاوت‌هایی نیز دارند.

پیش‌تر در مقاله‌های وب 3 (Web3) چیست؟ و بلاک چین چیست؟ با اینترنت غیرمتمرکز نسل سوم و فناوری بلاک چین به زبانی ساده آشنا شدیم، در این مقاله از بیت پین قصد داریم درباره‌ی تفاوت‌های وب 3، بلاک چین و ارزهای دیجیتال صحبت کنیم. به تصویر زیر دقت کنید:‌

راستش را بخواهید، من هم تا قبل از نگارش این مقاله نمی‌دانستم بین وب 3، بلاک چین و ارز دیجیتال تفاوتی وجود دارد؛ البته ممکن است شما هم مانند من اصلا به این موضوع فکر نکرده باشید. در ادامه با هم تعاریف هر سه مفهوم را مرور می‌کنیم و به بررسی تفاوت‌های آن‌ها با هم می پردازیم.

وب 3؛ منشوری اخلاقی

وب 3 مجموعه‌ اصولی است که افراد برای حکومت بر اینترنت غیرمتمرکز توسعه داده‌اند؛ یکی از این اصول داشتن کنترل کامل روی داده‌هایی است که کاربران در فضای اینترنت به اشتراک می‌گذارند. وب 3 اصطلاحی است که برای اولین بار توسط گوین وود (Gavin Wood) خالق زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی تعریف شد. این اصطلاح به تکامل نسخه‌ی جدیدی از وبِ مبتنی بر ساختار پروتکل‌های غیرمتمرکزی اشاره دارد و شبکه‌ای پویاتر و تعاملی‌تر از اینترنت فعلی را با پیاده‌سازی هوش‌مصنوعی و تکنولوژی بلاک چین ارائه می‌دهد.

وب 1، اولین نسخه از اینترنت که کاملا متمرکز بود و تنها امکان خواندن صفحات وب را فراهم می‌کرد؛ وب 2 هم نسخه‌ای خواندنی-نوشتنی از وب 1 بود که در آن تعامل بین کاربران و سایت‌ها امکان‌پذیر شد. شما در پلتفرم وب 2 کنترل کاملی بر نام، ایمیل، سن و سایر اطلاعاتی که هنگام ثبت‌نام در پلتفرم‌ها وارد می‌کنید، ندارید و تنها فردی نیستید که رمز عبور خود را می‌دانید، توسعه‌دهندگان و صاحبان پلتفرم‌ها می‌توانند در صورت تمایل رمز عبور تمام کاربران خود را مشاهده کنند.

درواقع در محیط وب 2، مدیر یا مالک یک وبسایت می‌تواند تمام فعالیت‌های شما، از جمله رمز عبوری که برای ورود به سیستم وارد کرده‌اید را در پلتفرمش رصد کند. در مقابل در پلتفرم وب 3 کاربران در مدیریت آنچه در اینترنت استفاده می‌کنند، مشارکت خواهند داشت و وظیفه کنترل داده‌ها و محتوای آن‌ها برعهده خود کاربر است. آن‌ها می‌توانند با حفظ مالکیت و حریم خصوصی داده‌های خود را به فروش برسانند یا رد و بدل کنند. در واقع پلتفرم وب 3 را می‌توان به عنوان مرام‌نامه یا منشور اخلاقی تعریف کرد که در آن کاربران اینترنت بخشی از فرآیند حاکمیت هستند.

بلاک چین؛ پلتفرمی غیرمتمرکز

به زبان ساده بلاک چین یک اپلیکیشن غیرمتمرکز است که مسئولیت آنچه در بلاک شما قرار دارد، بر عهده خود شما است. برای مثال اگر کلید کیف پول بلاک چین خود را گم کنید، درواقع راه دسترسی به پول خود را برای ابد و همیشه از دست داده‌اید.

بلاک چین (Blockchain) نوع خاصی از پایگاه داده‌ است که اطلاعات در آن در قالب دفتر کل توزیع‌شده، غیرمتمرکز و اشتراکی ذخیره می‌شود. شما مالک داده‌های خود در یک بلاک چین هستید و اینکه شخص دیگری برنامه را توسعه داده است، به این معنی نیست که آن شخص می‌تواند داده‌های شما را ببیند؛ البته دقیقا به همین دلیل هم در صورت گم کردن کلید کیف پول‌تان، نمی‌تواند در بازیابی کردن آن به شما کمکی کند.

در سیستم بانک‌‌داری سنتی، مدیران بانک‌ها می‌توانند موجودی حساب بانکی شما و میزان برداشت‌های شما را ببینند و خب از سوی دیگر هم می‌توانند در صورت فراموشی رمز عبور، به شما کمک کنند. در مقابل، اگر یک کیف پول ارز دیجیتال اتریوم، مانند کیف پول متامسک (Metamask) را در نظر بگیرید، آرون دیویس، بنیان‌گذار متامسک، نمی‌داند شما در کیف پول خود چقدر موجودی دارید. عموم مردم هم تنها به دلیل سیاست شفافیت پلتفرم وب 3 می‌توانند بدانند که چقدر هزینه کرده‌اید.

بلاک چین به دلیل شفافیت بالایی که دارد، اگر به شکل صحیحی استفاده شود، می‌تواند فساد را به ویژه در کشورهایی مانند نیجریه، مهار کند. سیاستمدارانی که از این موضوع خوشحال نیستند، ممکن است بی‌ثباتی بازار رمزارزها را بهانه کنند، اما واقعیت این است که این افراد می‌توانند به جای استفاده از رمزارزهای پرنوسان، از استیبل کوین‌های تحت حمایت دولت استفاده کرده و همچنان دخل و خرج شفافی داشته باشند.

نکته اینجاست که بلاک چین برنامه غیرمتمرکزی است که یک فرد نمی‌تواند آن را کنترل کند؛ در واقع داده‌های خصوصی شما در بلاک چین امن هستند، اما فعالیت‌های شما در آن شفاف است. در ادامه درباره تفاوت وب 3، بلاک چین و ارز دیجیتال صحبت خواهیم کرد.

تفاوت بلاک چین با وب 3

همان‌طور که گفتیم، بلاک چین زیرساخت داده و اتوماسیونی است که معاملات (یا فقط داده‌ها) را که توسط شبکه‌ای غیرمتمرکز از نود‌ها نگهداری می‌شوند، ثبت می‌کند. صدها بلاک چین مختلف وجود دارد که بسیاری از آن‌ها با یکدیگر یا با برنامه‌های وب 2 از طریق رابط برنامه‌نویسی کاربردی یا API تعامل دارند. برخی از رایج‌ترین زنجیره‌ها عبارت‌اند از: بیت کوین، اتریوم، ریپل و سولانا. هر زنجیره، توکن یا ارز مخصوص به خود را دارد و هر توکن هم ارزش مشخصی: BTC، ETH، SOL و USDT.

در این میان DAO یا سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز، مفهومی نوآورانه هستند که توسعه‌ی آن با ظهور فناوری بلاک چین و وب 3 امکان‌پذیر شده است. DAO نوعی سازمان است که بدون مقام مرکزی یا واسطه عمل کرده و برای تصمیم‌گیری‌ها و اجرای تراکنش‌ها در این سازمان نیز از فناوری بلاک چین و قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود. در سازمان‌های سنتی، تصمیمات توسط مقامی مرکزی مانند مدیر‌عامل یا هیئت‌مدیره اخذ می‌شوند، اما در DAO، تصمیم‌گیری غیرمتمرکز و دموکراتیک است؛ اعضای DAO می‌توانند درباره‌ی طرح‌هایی مانند نحوه تخصیص بودجه، پروژه‌ها‌یی که باید انجام شوند و افراد درگیر، پیشنهاد داده و رأی‌گیری انجام دهند.

ایجاد و فعالیت سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز تنها با فناوری بلاک چین امکان‌پذیر می‌شود و یا این فناوری می‌توان تراکنش‌ها و پیگیری مالکیت‌ها را به روشی امن وشفاف مدیریت و کنترل کرد. وب 3 یا وب غیرمتمرکز نیز جزء مهمی از DAOها است و زیرساختی مناسبی را برای اجرای برنامه‌ها و سرویس‌های غیرمتمرکز روی بلاک چین فراهم می‌کند.

ارز دیجیتال؛ ابزاری برای فعالیت

ارز دیجیتال نوعی پولی در پلتفرم و کیف پول بلاک چین است که می‌توان از آن برای خرید یا معامله استفاده کرد. در زمان نگارش این مقاله تعداد ارزهای دیجیتال فهرست شده در کوین مارکت کپ، ۱۳٬۵۰۶ است.
امکان تبدیل ارزهای دیجیتال به پول واقعی وجود دارد و برای استفاده از پول فیات در اپلیکیشن طراحی‌شده با بلاک چین نیز لازم است تا آن را به ارز دیجیتال معادلش تبدیل کنید.

تفاوت ارز دیجیتال با وب 3

در بخش بالا اشاره کردیم که وب 3 اینترنت غیرمتمرکزی است که برای تغییر کنترل داده‌ها و برنامه‌ها از نهادهای متمرکز به جوامع و افراد طراحی شده است.

در نتیجه، هر فناوری که برای دستیابی به این هدف نهایی کمک کند را می‌توان نوعی پلتفرم وب 3 در نظر گرفت و این موضوع تنها به بلاک چین محدود نمی‌شود. به عبارت دیگر، وب 3 می‌تواند اصطلاحی جمعی برای صنعت و پروتکل‌هایی باشد که برای ساخت برنامه‌ها و پروژه های وب 3 فعالیت می‌کنند. ارز دیجیتال نوعی ابزار برای فعالیت در وب 3 است که به کمک آن می‌توانید در برنامه‌های غیرمتمرکز توسعه داده‌شده، نقشی ایفا کنید.

گفتار پایانی

درباره‌ی تفاوت وب 3، بلاک چین و ارز دیجیتال به طور خلاصه می‌توان گفت که، بلاک چین فناوری دخیل در توسعه‌ی وب 3 است و وب 3 نیز نسل بعدی اینترنت است که بر اساس فناوری بلاک چین ساخته شده است. رمزارزها یا ازرهای دیجیتال، نوعی پول اینترنتی یا دارایی‌ دیجیتالی هستند که برای ایجاد انگیزه اقتصادی در اعتبارسنجی تراکنش‌هایی که در یک بلاک چین انجام می‌شوند، کاربرد دارند.

بلاک چین و ارزهای دیجیتال بر اساس اصول وب 3 اجرا می‌شوند و این اصول برای استفاده از بلاک چین و ارزهای دیجیتال اهمیت بالایی دارند؛‌ در مقابل هم بلاک چین و ارز دیجیتال، امکان استفاده از برخی قابلیت‌های وب 3 را گسترش می‌دهند. درواقع می‌توان گفت که وب 3، بلاک چین و ارز دیجیتال رابطه همزیستی قدرتمندی با هم دارند؛ گسترش فناوری وب 3، به فناوری بلاک چین قدرت می‌بخشد و این موضوع هم به صورت غیر‌مستقیم تاثیر مثبتی بر دنیای ارزهای دیجیتال دارد.

سوالات متداول

• آیا وب 3، بلاک چین و ارز دیجیتال مفاهیمی جدا از هم هستند؟

خیر، گسترش فناوری وب 3، به فناوری بلاک چین قدرت می‌بخشد و این موضوع هم به صورت غیر‌مستقیم تاثیر مثبتی بر دنیای ارزهای دیجیتال دارد.

• آیا وب 3 همان بلاک چین است؟

خیر، وب 3 جزء مهمی از DAOها است و زیرساختی مناسبی را برای اجرای برنامه‌ها و سرویس‌های غیرمتمرکز روی بلاک چین فراهم می‌کند.