با توجه به افزایش تعداد پروژه‌های کلاهبرداری طی ماه‌های اخیر در سال 1402، کاربران زیادی در اقصی نقاط کشورمان ایران قربانی آن‌ها شده و افراد بسیاری نیز مبالغ هنگفتی را به‌خاطر سرمایه گذاری در آن‌ها از دست داده‌اند. در این مطلب، ضمن آموزش نحوه تشخیص یک پروژه اسکم پانزی و هرمی، راه‌های پیگیری کلاهبرداری ارز دیجیتال را بررسی می‌کنیم.
چگونه پروژه‌های کلاهبرداری را تشخیص دهیم؟
امروزه در فصای کریپتو روش‌های مختلفی برای کلاهبرداری وجود دارد، اما از آنجایی که عمده پروژه‌های اخیر که باعث فریب ایرانیان شده‌اند مبتنی بر طرح‌های هرمی و پانزی بوده‌اند، نحوه تشخیص اینگونه موارد را بررسی می‌کنیم.
طرح پانزی یک روش کلاهبرداری است که با پول دریافتی از سرمایه گذاران جدید، سود سرمایه گذاران قبلی را پرداخت می‌کند. در واقع در این روش، شما نیازی به معرفی افراد جدید ندارید، اما به‌شما گفته می‌شود که با سرمایه گذاری در فلان پروژه، فلان قدر به شما سود می‌دهیم. اگر فیلم سینمایی «برادران لیلا» را دیده باشید، شرکتی که منوچهر (با بازی پیمان معادی) خریداری می‌کند، یک طرح پانزی است. در این شرکت، منوچهر باید با وعده اهدای خودروهای کارخانه‌ای به خریداران جدید، پول را از آن‌ها گرفته و خودروها را به خریداران قبلی تحویل دهد.
اما در طرح هرمی، از همان ابتدا به شما گفته می‌شود که در ازای معرفی افراد جدید، فلان قدر سود دریافت می‌کنید. در این حالت، سرشاخه‌ها درگیر تشویق افراد جدید به مشارکت نشده و این زیرشاخه‌ها هستند که مدام باید در تلاش برای افزایش زیرمجموعه‌های خود باشند تا سود آن‌ها بیشتر شود.
در هر دوی این روش‌ها، هیچ کار مفیدی انجام نمی‌شود و صرفا پول‌ها از این جیب به آن جیب شده و افراد جدید همیشه متضرر هستند. با اینکه شاید در ابتدای کار حتی افراد جدید هم قادر به برداشت سود باشند، اما زمانی که افراد جدید دیگر وارد پروژه نشده و پروژه اصطلاحا اشباع شود، سرشاخه‌ها و گردانندگان برداشت‌ها را متوقف کرده و با پول‌های مردم فرار می‌کنند.
در بسیاری از مواقع دیده‌ایم افراد با توجیه اینکه «فلان پروژه به من سود می‌دهد پس کلاهبرداری نیست» قصد مشروع نشان دادن فعالیت‌های طرح‌های پانزی و هرمی را دارند، اما این سودآوری به چه قیمتی است؟ به قیمت ضرر کردن افراد جدید و پایین دستی؟ آیا این سود مشروع است؟ اخلاق و انسانیت کجاست؟
همانطور که گفتیم، علاوه بر طرح‌های پانزی و هرمی، روش‌های دیگری نیز برای فریب سرمایه گذاران ناآگاه در فضای رمز ارزها وجود دارد. برای آشنایی با انواع روش های کلاهبرداری اینجا کلیک کنید.
چگونه کلاهبرداری ارز دیجیتال را پیگیری کنیم؟
اگر با وجود همه این موارد شما یکی از قربانیان پروژه‌های پانزی و هرمی هستید، اول از همه باید بدانید که خوشبختانه آشنایی مقامات قضایی با این فضا بیشتر شده است و با کمک مشاوران و وکلای متخصص می‌توانید یک درخواست حقوقی یا کیفری ثبت کنید. برای این کار، به یکی از شعب دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و یک حساب کاربری در سامانه ثنا بسازید. تمام اطلاع‌رسانی‌های آتی در خصوص روند پرونده از طریق این سامانه به شما ابلاغ خواهد شد.
حالا از نظر قانونی، ثبت درخواست‌های حقوقی با کیفری متفاوت است که باید هنگام شکایت خود در نظر داشته باشید:
- درخواست حقوقی : در شکایت حقوقی، شما می‌توانید استرداد وجه یا انجام تعهد را درخواست کنید. این نوع درخواست عموما برای پروژه‌هایی است که در ابتدا با هدف کلاهبرداری تاسیس نشده‌اند، اما به دلایلی گرداننده آن‌ها تعهدات خود را به ثمر نرسانده‌اند.
- درخواست کیفری : در این نوع پرونده، شما باید بتوانید اثبات کنید که پروژه مورد نظر از ابتدا با قصد کلاهبرداری راه‌اندازی شده و قصد اجرای تعهدات خود را نداشته است. از آنجایی که معمولا پروژه‌های پانزی و هرمی با این هدف تاسیس می‌شوند، این نوع کلاهبرداری‌ها می‌توانند در دسته پرونده‌های کیفری قرار بگیرند.
حالا برای ثبت درخواست حقوقی یا کیفری کلاهبرداری ارز دیجیتال، باید مراحل زیر را طی کنید:
- به یکی از شعب دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و یک حساب کاربری در سامانه ثنا بسازید.
- از یک وکیل مجرب کمک بگیرید. با وجود افزایش آگاهی نسبت به حوزه رمز ارزها، قضات همچنان نسبت به این دسته از دارایی‌ها اطلاع بالایی ندارند که ممکن است باعث کند شدن روند پیشرفت پرونده شوند. بنابراین کمک گرفتن از یک وکیل متخصص می‌تواند به تسریع روند دادرسی کمک کند.
- تمام مدارک دال بر کلاهبرداری نظیر پرینت صفحات وبسایت، فیش‌های پرداختی، پرینت آدرس کیف پول دیجیتال و تراکنش‌های روی بلاک چین و کلا هر چیزی که می‌تواند کلاهبرداری بودن پروژه و کسب مال نامشروع از شما را اثبات کند، در پرونده خود ثبت کنید.
- سپس پرونده وارد مرحله دادرسی شده و در صورت نیاز به حضور، از طریق سامانه ثنا به شما ابلاغ خواهد شد.